ساس، حشره‌ای کوچک و بدون بال است که فقط از خون موجودات خونگرم تغذیه می‌کند. انسان، یکی از بهترین میزبان‌ها برای دو گونه‌ی اصلی ساس است. ساس از کَک بزرگ‌تر است و لای درز تشک و بالش و شکاف اجناس چوبی مخفی می‌شود و شب خارج شده و انسان را نیش می‌زند. آنها اغلب در شب فعال بوده اما اگر یک هفته از خانه خود دور باشید، به محض ورود به خانه و استراحت ساسها به سراغ شما خواهند آمد. می‌بینید که روشن گذاشتن چراغ‌ها در مورد این خون‌آشام‌های کوچک، مخصوصاً زمانی که گرسنه هستند، چندان مؤثر نیست.ساسها تنها از راه خون‌خوردن از انسان و دیگر جانداران خونگرم می توانند زنده بمانند که همین امر باعث کشانده شدن آنان به منازل مسکونی انسانها گردیده است.
دو نوع ساس که از نظر بهداشتی برای انسان اهمیت دارد، ساس معمولی (ساس تختخواب، Cimex lectularius) و ساس گرمسیری (Cimex hemipterus) هستند. این دو نوع ساس از روی پیش‌سینه یعنی بخش اول سینه از هم تشخیص داده می‌شوند. در حال حاضر شواهدی دال بر انتقال بیماری‌های عفونی مانند هپاتیت بی یا سی یا انتقال ایدز از طریق گزش ساس در دست نیست. ویروس‌ها در داخل بدن ساس تکثیر نمی‌شوند و در مدل‌های حیوانی انتقال بیماری‌های ویروسی از طریق گزش ساس ممکن نبوده.این نوع از ساس ها حتی در مقبره‌ی مصریان باستان که قدمت آنها به ۳۵۰۰ سال پیش بازمی‌گردد نیز پیدا شده‌اند.
چرخهٔ زندگی:
در محل سکونت انسان مانند منازل، هتل‌ها، خوابگاه‌ها، زندان‌ها، سرباز خانه‌ها، بیمارستان‌ها، سرای سالمندان و… یافت می‌شود. این انگل‌ها در شکاف دیوار، کف خانه‌ها، اثاثیه، لابلای کارتن‌ها، پشت کاغذ دیواری، کمدها و درهای چوبی و قفسهٔ کتابخانه‌ها مبلمان، تشک‌ها، و پشتی‌ها مخفی می‌شوند. در شب و نور کم فعال هستند و از میزبان خفته یا نشسته در حال تماشای تلویزیون تغذیه می‌کنند. اگر انسان در دسترس آنها نباشد از سایر حیوانات خونخواری می‌کنند. ساس روی بدن انسان زندگی نمی‌کند بلکه در محلی نزدیک به محل نشتن و خوابیدن انسان زندگی می‌کند. ساس را می‌توان به کمک لکه‌های ناشی از مدفوع آنها تشخیص داد ساس در نزدیکی محل مخفی شدنش مدفوع می‌کند.
ماده بالغ روزی ۲–۳ تخم می‌گذارد؛ که در طول زندگی جمعاً ۲۰۰–۵۰۰ تخم می‌رسد. تخم‌های یک میلی‌متری سفید مروارید شکل‌اند. در مکان‌های یاد شده قرار داده می‌شوند. زمان بازشدن تخم‌ها که معمولاً ۱۰–۹ روز بعد از جنیندار شدن است به درجه حرارت بستگی دارد. ۵ مرحله نمفی وجود دارد؛ که هر مرحله قبل از پوست اندازی به یک وعده خون نیاز دارد تا تبدیل به مرحله بعدی گردد.
مراحل تخم تا بلوغ کامل و تخم‌گذاری مجدد بسته به حرارت محیط بین ۱۹–۷ هفته متغیر است. در حرارت ۲۷ درجه تخم‌ها در کمتر از یک هفته شکفته می‌شوند. در طول سال چند نسل ساس به وجود می‌آید. در دسترس بودن منبع خون در زمان تولید مثل تأثیر می‌گذارد. ساس‌های بالغ در تابستان یک بار در هفته تغذیه می‌کنند. در ماه‌های سرد تر تغذیه آنها کمتر صورت می‌گیرد. در زمستان چیزی نمی‌خورند و در بهار برای تغذیه ظاهر می‌شوند. ساسها گرسنگی را تا ۵۵۰ روز تحمل می‌کنند! خانه‌های مستأجری بیشتر در معرض آلودگی قرار دارند.
روش تشخیص :
با بازدید شکاف‌ها و درزها در خانه و دیدن ساس زنده، جلد، نمف، تخم یا پوسته آنها می‌توان به وجود ساس پی برد. لکه‌های کوچک قهوه‌ای یا سیاه‌روی ملحفه، دیوار و کاغذدیواری نشانه‌ای احتمالی برای وجود ساس است. این لکه‌ها مدفوع ساس و عمدتاً خون اضافی است که ساس از آن تغذیه کرده‌است. همچنین رد خون روی ملحفه‌ها و در مسیر مخفی‌گاه‌های ساسها نشانه دیگری از وجود ساس است. علاوه بر این می‌توان یک ملحفه سفید پهن کرده و نصفه‌های شب برق اتاق را روشن نمود با این روش در صورت وجود حشره راحت‌تر می‌توان آن را دید.ساسها فقط در هنگام خونخواری به طرف انسان می‌روند و بر خلاف کک‌ها و شپش‌ها مدت زیادی روی انسان باقی نمی‌مانند یعنی بعد از خونخواری محل را ترک می‌کنند.
عوارض ساس:
عکس‌العمل گزش ساسها در افراد متفاوت است، بعضی افراد حساسیت نداشته و در برخی افراد گزش ساس دردناک، آزاردهنده و التهاب‌آور است و قادر به خوابیدن نیستند. در مواردی هم بوی ساس می‌تواند تهوع‌آور باشد. زخم‌های محل گزش، سفت‌دانه‌های هستند که از یکدیگر فاصله کمی داشته و دوتا دوتا یا سه‌تا سه‌تا با هم ظاهر می‌شوند. شکل خوشه‌ای گزش‌ها در تمایز گذاشتن بین زخم‌ها با گزش سایر حشرات مهم است.
ضایعه ناشی از گزش ساس در معاینه تا حدودی قابل تشخیص است ضایعات معمولاً متعدد و اغلب اوقات به صورت خطی می‌باشند. چند دلیل برای خطی بودن ضایعات وجود دارد: اولاً ساس ممکن است در گزش اول قادر به مکیدن میزان کافی خون نباشد بنابراین میزان کمی جابجا شده و شخص را در محلی نزدیک به محل گزش اولیه می‌گزد. دومین دلیل: اندامی که با سطح تشک یا تخت تماس دارد ممکن است توسط چندین ساس در یک زمان گزیده شود (بنابراین چندین محل گزش به صورت خطی در محل تماس عضو با تشک ایجاد می‌گردد) به خاطر داشته باشید که تنهایک نفر از هر چهار نفر (۲۵٪ افراد) به گزش ساس حساس هستند تنها نصف افراد بالای ۶۰ سال به گزش ساس حساس هستند.خارش ناشی از گزش ساسها به درمان‌های علامتی پاسخ می‌دهد. (کالامین جهت خارش یا استروئید ضعیف جهت کنترل التهاب) در صورت عفونت محل گزش یا واکنش حساسیتی شدید به گزش حشره باید به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کرد.
مراحل ریشه کنی و سمپاشی ساس :
گام اول: بازرسی
در صورتی که به شواهدی مبنی بر وجود ساس ها در محل سکونت خود پی بردید و تصمیم به ریشه کنی و پاکسازی منزل خود گرفته اید در رفع مشکل شما در اسرع وقت اقدام خواهند کرد. ساس تختخوابی حشره بسیار موذی که در درزها پنهان شده و پیدا کردن این حشره کار بسیار سختی می باشد متخصصین حرفه ای برای مشاهده دقیق شواهد، آموزش های لازم را دیده و در اولین بازدید از محل شما بخصوص محل هایی شامل تخت، مبلمان، فرش، پرده و لباس ها و … ازطرفی شکاف و درز موجود در دیوار و وسایل میزان آلودگی را بررسی می کنند.بررسی محل های آلوده از اتاق خواب شروع شده ، کل منزل و محیط اطراف آن را بازرسی می نمایند.
گام دوم: اجرای عملیات
پس از اتمام بازرسی و ارزیابی وضعیت آلودگی، متخصصان بهترین برنامه و شیوه درمان و ریشه کنی را بر اساس میزان آلودگی به شما توصیه می کنند. این شرکت با استفاده از سموم مطابق با استانداردهای لازم و روش های نوین اقدام به ریشه کنی ساس نموده و در این روش ها با هدف از بین بردن تخم و لاروها اقدام به سمپاشی نموده قابل ذکر است با روش ارائه شده تخم و لارو حشرات نیز ریشه کن شده و دیگر به بلوغ نرسیده و از طرفی نیاز به سمپاشی مجدد نخواهد داشت.
گام سوم: نظارت
ریشه کنی ساس تختخوابی بسیار سخت و دشوار است ما با پیگیری مداوم پس از انجام سمپاشی ساس شما را مطمئن کرده و بهترین راهکار را برای نگهداری و حفاظت از محل سکونت در مقابل ورود این حشره موذی به شما ارائه می دهند.
بعضی از سموم حشره کش بسیار قوی برای ساس ها وجود دارد ولی آژانس حفاظت از محیط زیست آن ها را برای کودکان بسیار خطرناک و به هیچ عنوان توصیه نمی کند.
نکته بسیار مهم:
در بحث مبارزه با ساس این مطلب می باشد ، کسانی که به هر طریقی ساس وارد منزل آن ها شده بایستی بدانند که تهیه سم از سم فروشی ها و یا عطاری ها نه تنها مشکل آن ها را حل نمی کند بلکه می تواند مشکلی به مشکل آن ها اضافه می کند چرا که استفاده از برخی سموم خطرناک از خانوادۀ کلره ها و فسفره ها برای سلامت انسان به خصوص کودکان و بزرگسالان فوق العاده خطرناک می باشد و همچنین نه تنها باعث از بین رفتن این حشره نمی شود بلکه باعث به وجود آمدن گونه های مقاوم به سموم می باشند.
در صورت مشکوک بودن منزل به حشره ساس تختخوابی چه اقداماتی باید صورت گیرد؟
۱٫ چه نشانه هایی از وجود ساس در محل دیده شده است؟ تنها واکنش و آلرژیک پوست نمی تواند نشان دهندۀ وجود ساس تختخوابی در منزل باشد. حشراتی دیگری نیز می توانند آلرژی و واکنش پوستی مشابه ساس ها بر روی پوست فرد ایجاد کنند و این امری است بسیار دشوار که بتوان به صورت قاطع گزش ساس را از روی آلرژیک پوست تشخیص دهیم چون پوست هر فرد نسبت به افراد دیگر آلرژی و واکنش ایمنی کاملاً متفاوتی خواهد داشت.
۲٫ آیا در محل خواب حشره ای دیده اید و اگر مشاهده شده آیا اندازه و شکل آن به ساس تختخوابی شباهت داشته است؟ در صورت مشاهده حشره بهتر است آن را در شیشه یا قوطی کوچک بدون اینکه به آن آسیبی وارد کنیم قرار داده تا توسط کارشناسان شرکت قبل از انجام سمپاشی تخصصی ساس ، آن حشره را بررسی کرده تا از وجود حشره ساس اطمینان حاصل نمایند و سپس پروسه سمپاشی ساس را انجام دهند.
بهترین زمان سمپاشی ساس چه ساعتی از شبانه روز است؟
یکی از متدوال ترین سؤالاتی که مشتریان در مورد سمپاشی ساس تختخوابی مطرح می نمایند در خصوص ساعت انجام عملیات سمپاشی ساس در طول شبانه روز می باشد.
متأسفانه یکی از اطلاعاتی که به صورت نادرست در سایت ها و منابع مختلف آمده مبنی بر این است که سمپاشی ساس تختخوابی باید در زمانی قبل از طلوع و یا بعد از غروب خورشید صورت گیرد.
نکته فوق از لحاظ علمی جهت سمپاشی ساس به هیچ عنوان صدق نمی کند. زمان خاصی در طول شبانه روز برای سمپاشی ساس وجود نداشته و در هر زمانی از شبانه روز در صورت انجام عملیات توسط کارشناسان ماهر و رعایت اصول ایمنی و روش های مجاز امکان پذیر می باشد.
شایان ذکر است، سمپاشی در بازده زمانی معین قبل از طلوع و بعد از غروب خورشید طبق گزارش انجمن باغبانی ملی در مورد سمپاشی آفات گیاهان صدق می کند به این دلیل که زمان سمپاشی آفات باغی باید در زمان هایی باشد که به سایر حشرات مفید در طبیعت آسیبی وارد نشود و از آنجا که کمترین فعالیت حشرات در طبیعت در اوایل صبح و ساعت پایانی روز می باشد بهترین زمان استفاده از آفت کش ها در باغ ها و مزارع در این ساعات بوده که از یک طرف میزان سم مصرفی کاهش یافته و از طرفی آسیب بسیار کمتری به سایر حشرات مفید برای گیاهان و محیط زیست وارد می شود و عواقب نامطلوبی به همراه نخواهد داشت .
اقدامات کنترلی و راه‌های مبارزه:
چگونه از شر ساس که زندگی ما را مختل می کند خلاص شویم؟
در انتها یکی از نکاتی که کارشناسان متخصص حشره شناسی و مبارزه با ناقلین همواره در سمپاشی های ساس دقت می کنند، نحوۀ مشاوره و صحبت کردن با افرادی است که با مشکل ساس مواجه هستند چراکه آن ها با ناراحتی های عصبی و اضطراب شدید درگیر هستند که تمام جنبه های روانی قضیه حتی از وجود ساس ها در محل سکونت مشکلات بیشتری را برای فرد به وجود می آورد.
در آخر ما به شما عزیزان توصیه ی می کنیم که هیچ وقت سعی نکنید خودتان با روش های خود درمانی از شر ساسها رها شوید. مهم ترین نکته در بحث ریشه کنی ساس استفاده از دانش کارشناسان ماهر برای سمپاشی و ریشه کنی ساس تختخوابی می باشد. پس بهتر است در مواجه با ساس ها به جای خود درمانی که باعث ایجاد مقاومت درحشره ساس و انتشار بیشتر آن ها و همچنین باعث مسمومیت به انواع سموم در سلامت خود و خانواده خود می شوید که این امر در بیشتر موارد جبران ناپذیر میباشد. پس توصیه ما به شما
تماس با کارشناسان ما برای استفاده هر چه بهتر از خدمات سمپاشی شرکت در جهت نابودی و ریشه کنی ساس تختخوابی میباشد.
بوداغی مالی دره، بهمن. «آشنایی با حشره ساس و روش‌های کنترل آن»(PDF). دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مازندران. دریافت‌شده در ۲۵-۰۹-۲۰۱۵. تاریخ وارد شده در |بازبینی= را بررسی کنید (کمک)
کارشناس ارشد حشره شناسی پزشکی و کارشناس مبارزه با بیماریها از دانشگاه علوم پزشکی تهران و تخصصهای تجربی شامل لارودرمانی و داری نمایندگی شرکت سمپاشی برای کلیه آفات خانگی و اماکن عمومی با بیش از 6 سال سابقه کاری در این زمینه.
حشره شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین حشره شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین
